عبارت – گروه سیاسی: هنوز مدت‌زمان استقرار دکتر مسعود پزشکیان در پاستور نگذشته که محافل سیاسی مخالف او همزمان با رسانه‌های فارسی زبان خارجی ۲ بار شایعه استعفای او رامطرح کردند
همراهان دولت ازجمله الیاس حضرتی رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت یا علی ربیعی دستیار اجتماعی رییس جمهور این شایعات را ابزاری برای فشار بر دولت و از نفس انداختن پزشکیان می‌دانند و مخالفان نیز می‌گویند حالا که بحث مذاکره با آمریکا منتفی به‌نظر می‌رسد و رئیس‌جمهور در برخی دیگر از وعده‌ها نظیر رفع فیلترینگ ناکام مانده باید به وعده‌اش مبنی بر استعفا عمل کند، حال آنکه پزشکیان هرگز درباره استعفا حرفی نزد، بلکه گفته بود اگر نتوانیم کاری را که وعده دادیم انجام دهیم، دلیلش را به صراحت برای مردم توضیح می‌دهیم.
شاید جوان‌ترها به‌یاد نداشته باشند، اما ماجرای استعفای رئیس‌جمهور محدود به دولت چهاردهم نیست بلکه شایعه استعفا تمام روسای قوه مجریه بعد از انقلاب را شامل می‌شود.از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در ایران (۱۳۵۷)، نظام جمهوری اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) تأسیس شد و کشور به‌طور رسمی تحت مدیریت رئیس‌جمهور منتخب مردم قرار گرفت. بعد از انقلاب، ایران یک نخست‌وزیر و هشت رئیس‌جمهور مختلف را به خود دیده است و در هر یک از این دوره‌ها، شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور به گونه‌ای متفاوت بود که در برخی موارد شایعات استعفا و حتی تلاش برای استعفا از سوی رؤسای جمهور مطرح شد.
نخست‌وزیر امام و شایعه استعفایی که به واقعیت بدل شد
به‌همین بهانه مروری داشته‌ایم بر رؤسای قوه مجریه ایران بعد از انقلاب اسلامی که قصد استعفا داشتند یا شایعات استعفای آنها مطرح شده بود.
مرحوم حاج سید احمدآقا در باره علت استعفای مهندس بازرگان نقل می کند: مذاکراتی توسط برخی از مسئولین دولت موقت با مقامات آمریکا انجام یافته بود و مهره هایی که بعداً اسناد وابستگی آنان با سازمان سیا افشا شد، شرایط را برای حضور مجدد آمریکا در صحنۀ مسائل سیاسی ایران هموار می کردند که ناگهان این اقدام(تسخیر لانه جاسوسی) همه بافته ها را به هم ریخت. آقای مهندس_بازرگان فردای آن روز از نخست وزیری دولت موقت استعفا داد و استعفای ایشان علی رغم وساطت عده ای سریعاً از سوی امام مورد قبول قرار گرفت و مسئولیت اداره کشور به شورای انقلاب محول شد. من در نخست وزیری در اتاق بازرگان و دکتر سحابی بودم که از قم تلفن کردند و مرا که تهران آمده بودم از آن طرف خواستند. آقای صانعی گفت امام استعفای بازرگان را پذیرفت. من به روی خودم نیاوردم، سحابی و بازرگان می گفتند معلوم است که امام استعفای ما را قبول نمی کنند! ولی ما باید برای پذیرش جدید شرط و شروط بگذاریم که یکی از آنها آزادی آمریکاییهاست! من سکوت کرده بودم، فقط از اتاق آنها بیرون آمدم. شهید چمران را دیدم، با هم به یکی از اتاقهای نخست وزیری رفتیم، تلفن قطب زاده را در رادیو گرفتم و به او گفتم که قضیه چیست و گفتم پس از قبول استعفای بازرگان از سوی امام، سرود خمینی، ای امام را بگذارید تا مردم متوجه شوند یک خطر بزرگ از انقلاب رفع شده است و آن حاکمیت لیبرالها بود
روز ۱۴ آبان ۱۳۵۸ یک روز پس از فتح لانه جاسوسی آمریکا به وسیله «دانشجویان مسلمان پیرو خط امام»، مهندس مهدی بازرگان از سمت نخست‌وزیری استعفا داد و عمر ۹ ماهه «دولت موقت» به پایان رسید
ابوالحسن بنی‌صدر؛ اولین و آخرین رئیس‌جمهوری که برکنار شد
ابوالحسن بنی‌صدر نخستین رئیس‌جمهور جمهوری اسلامی ایران بود که در سال ۱۳۵۹ به ریاست جمهوری رسید. در ابتدای دوران ریاست جمهوری بنی‌صدر، او به عنوان یکی از شخصیت‌های کلیدی انقلاب شناخته می‌شد، اما اختلافات عمیق با سایر مقامات جمهوری اسلامی، به‌ویژه آیت‌الله خمینی و اعضای حزب جمهوری اسلامی، باعث شد که بنی‌صدر به شدت تحت فشار قرار گیرد. مشکلات اقتصادی، جنگ ایران و عراق و همچنین بحران‌های داخلی باعث افزایش تنش‌ها در دولت بنی‌صدر شد.
در سال ۱۳۶۰ شایعاتی مبنی بر استعفای بنی‌صدر مطرح شد، اما او در نهایت در ۲۴ خرداد ۱۳۶۰ به دلیل اختلافات شدید با مقامات بلندپایه جمهوری اسلامی، به دستور امام برکنار شد و از ریاست جمهوری استعفا داد. بنی‌صدر از کشور فرار کرد و به پاریس پناه برد. این اتفاق یکی از نخستین موارد استعفای رسمیِ همراه با برکناری رئیس‌جمهور در تاریخ جمهوری اسلامی بود.
محمدعلی رجایی؛ نخستین رئیس‌جمهور شهید ایران
محمدعلی رجایی، دومین رئیس‌جمهور ایران بود که در تاریخ ۱۳۶۰ به ریاست جمهوری رسید. او پس از برکناری بنی‌صدر به عنوان نخست‌وزیر در دولت موقت فعالیت می‌کرد. رجایی فردی محبوب در میان مردم بود، اما دوران کوتاه ریاست جمهوری او به شدت تحت تأثیر حملات تروریستی قرار گرفت. در تاریخ ۸ شهریور ۱۳۶۰، تنها پس از یک ماه از شروع به کار به‌عنوان رئیس‌جمهور، محمدعلی رجایی و نخست‌وزیر وقت، محمدجواد باهنر، در یک انفجار تروریستی در دفتر نخست‌وزیری کشته شدند. در همان مدت زمان اندک، شایعاتی درباره احتمال تلاش برای استعفای رجایی به دلایل ترس از حملات بیشتر وجود داشت، اما این موضوع هیچ‌گاه به واقعیت نرسید و او به‌طور ناگهانی به شهادت رسید.
آیت‌الله سید علی خامنه‌ای؛ خاص‌ترین استعفا برای آغاز رهبری
دوران ریاست‌جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای در دو دوره مشتمل بر دولت‌های سوم و چهارم جمهوری اسلامی ایران از ۱۷ مهر ۱۳۶۰ تا ۲۵ مرداد ۱۳۶۸ است. پس از ترور محمدعلی رجایی، رئیس‌جمهور، محمدرضا مهدوی کنی به ریاست دولت موقت سرکار بود و از ۷ آبان ۱۳۶۰، میرحسین موسوی به نخست‌وزیری ایران دست یافت. در این دوران که با بخش عمدهٔ جنگ همزمان بود و جناح چپ جمهوری اسلامی قدرتمند بود، آیت‌الله خامنه‌ای ریاست جمهوری اسلامی ایران را به عهده داشتند و علیرغم اختلاف نظرهای جدی با نخست‌وزیر وقت به درخواست و سفارش امام(ره) در دور دوم انتخابات نیز شرکت نمودند.
سال پایانی ریاست‌جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای با فوت بنیانگذار انقلاب همراه شد وایشان در‌حالی‌که رئیس‌جمهور بودند توسط مجلس خبرگان بعنوان رهبر جمهوری اسلامی انتخاب شدند و درواقع اولین رئیس‌جمهوری ایران پس از انقلاب بودند که استعفا دادند تا مقام رهبری را اکتساب نمایند.
هاشمی رفسنجانی در بخشی از سخنانش در مراسم تحلیف بعنوان رئیس‌جمهور، با بیان اینکه رهبر انقلاب اسلامی روز گذشته کتباً به او اطلاع دادند که ایشان از امروز مسئولیت ریاست‌جمهوری را بر عهده ندارند؛ گفت: از آن‌جایی که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مخاطبی برای دادن استعفا نداشته‌اند، لذا استعفای ایشان به شکل معمولی استعفاهای گذشته نمی‌تواند باشد. برای همین او کارش را از همین امروز به‌عنوان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران شروع خواهد کرد.
اکبر هاشمی رفسنجانی؛ رئیس‌جمهوری که استعفا نداد و سردار سازندگی شد
هاشمی رفسنجانی در دوران ریاست جمهوری خود با مشکلات اقتصادی، فساد اداری و بحران‌های سیاسی روبه‌رو بود. در سال ۱۳۷۲، هنگامی که کشور با مسائل اقتصادی سنگینی مواجه بود و فشارهای سیاسی و اقتصادی بر دولت افزایش یافته بود، شایعاتی مبنی بر احتمال استعفای هاشمی رفسنجانی در رسانه‌ها و محافل سیاسی مطرح شد. برخی منابع ادعا می‌کردند که او قصد دارد به دلیل مشکلات اقتصادی و سیاسی از سمت خود استعفا دهد. این شایعات تا حدی جدی شد که برخی تحلیلگران سیاسی درباره شرایط خاص آن دوران پیش‌بینی کردند که او ممکن است از ریاست جمهوری کنار برود.
با این حال، هاشمی رفسنجانی در نهایت استعفا نداد و توانست دوره دوم ریاست جمهوری خود را ادامه دهد. این دوره با چالش‌های مختلفی روبه‌رو بود، اما او توانست در نهایت با اجرای برنامه‌های اقتصادی و بازسازی کشور از بحران‌ها عبور کند.
سید محمد خاتمی و شایعه جدی استعفا در سال ۸۲
محمد خاتمی، رئیس‌جمهور اصلاح‌طلب ایران در دوره ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴، در دوران ریاست‌جمهوری خود با مشکلات سیاسی زیادی مواجه بود. در اواسط دوره دوم ریاست جمهوری‌اش، یعنی در سال ۱۳۸۲، شایعاتی مبنی بر تمایل او به استعفا به دلیل بحران‌های داخلی و فشارهای مخالفان مطرح شد. بسیاری از منتقدان او را متهم به ناکارآمدی در برابر مسائل اقتصادی و سیاسی می‌کردند و برخی گمانه‌زنی‌ها مبنی بر استعفای او وجود داشت.
در نهایت، خاتمی از استعفا منصرف شد و به فعالیت‌های سیاسی خود ادامه داد. با وجود فشارها و انتقادهای گسترده از سوی جناح‌های مختلف، خاتمی به عنوان رئیس‌جمهور تا پایان دوره خود باقی ماند و در نهایت در سال ۱۳۸۴ به محمود احمدی‌نژاد واگذار کرد.
محمود احمدی‌نژاد؛ رئیس‌جمهوری که استعفا نداد اما ۱۱ روز خانه‌نشینی کرد
محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور جنجالی ایران در سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲، در طول دوران ریاست جمهوری‌اش با بحران‌های داخلی و خارجی زیادی روبه‌رو شد. در اواسط دوره دوم ریاست جمهوری احمدی‌نژاد، اختلافات شدید سیاسی میان او و مقامات دیگر نظام، به ویژه رهبر معظم انقلاب، آیت‌الله خامنه‌ای، به اوج رسید. یکی از مهم‌ترین دلایل اختلافات، سیاست‌های اقتصادی و نحوه مدیریت بحران‌های داخلی بود به‌ویژه ماجرای برکناری وزیر اطلاعات توسط او و مخالفت رهبری بااین اتفاق بود که به خانه‌نشینی ۱۱ روزه رئیس‌جمهور انجامید که شایعه استعفای او را به شکلی جدی مطرح کرد.اما احمدی‌نژاد هیچ‌گاه استعفا نداد و دوره ریاست جمهوری خود را به پایان رساند.
حسن روحانی؛ جدی شدند شایعه استعفا پس از حوادث ۹۸
حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران در دوره ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۱، در دوران خود با بحران‌های اقتصادی و سیاسی زیادی روبه‌رو بود. در اواخر دوره دوم ریاست جمهوری او و پس از خروج آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ و تحریم‌های شدید اقتصادی، فشارها بر دولت روحانی به شدت افزایش یافت. در سال ۱۳۹۸، بعد از گرانی ناگهانی بنزین و رویگردانی طرفداران دولت از روحانی، شایعاتی در مورد استعفای وی مطرح شد. برخی از حامیان دولت او به دلایل نارضایتی‌های عمومی و مشکلات اقتصادی، از روحانی خواستند که به خاطر شرایط پیش آمده، از سمت خود کناره‌گیری کند.
روحانی در نهایت تصمیم به استعفا نگرفت و تا پایان دوره ریاست جمهوری خود در سال ۱۴۰۰ به فعالیت ادامه داد. اگرچه او در برابر فشارها مقاومت کرد، اما روند مدیریت بحران‌های اقتصادی در دوره او با چالش‌های زیادی روبه‌رو بود.
سید ابراهیم رئیسی؛ رئیس‌جمهوری که هرگز به استعفا فکر نکرد
مرحوم رییسی رئیس‌جمهور اصولگرایی بود که از ۱۴۰۰ تا هنگام درگذشتش در ۱۴۰۳ به‌عنوان هشتمین رئیس‌جمهور ایران فعالیت می‌کرد. مرحوم رئیسی کمتراز ۳ سال ساکن پاستور بود اما دولتش رکورددار بیشترین میزان تورم در تاریخ جمهوری اسلامی بود، در دوران ریاست‌جمهوری رئیسی بحران کم‌سابقه ۱۴۰۱ پس از فوت مهسا امینی ایجاد شد و تورم بی‌سابقه موجب موجی از نارضایتی‌ها شد که در اسفند ۱۴۰۲ منجر به فشار اصلاح طلبان برای استعفای او شد، اما مرحوم رئیسی و دولت اش که کاملا با ارکان مختلف حاکمیت یک‌دست بودند هیچوقت این فشارها را جدی نگرفتند و بی‌شک تنها رئیس‌جمهوری که هرگز به استعفا فکر نکرد، مرحوم رئیسی بود.
او نهایتا در ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ در نزدیکی روستای اوزی ورزقان در شمال استان آذربایجان شرقی به‌دلیل سقوط بالگرد جان خود را از دست داد تا اولین انتخابات ریاست‌جمهوری زودهنگام بعد از انقلاب رقم بخورد و نهایتا مسعود پزشکیان جایگزین او شود.
رؤسای قوه مجریه ایران در دوره‌های مختلف پس از انقلاب اسلامی، همواره با چالش‌ها و بحران‌های مختلفی روبه‌رو بودند که در برخی مواقع، شایعات استعفا یا تصمیم به استعفا مطرح شد. در مواردی مانند بازرگان و بنی‌صدر، استعفا و برکناری به واقعیت پیوست، در حالی که در مواردی دیگر مانند هاشمی رفسنجانی، خاتمی و روحانی، تنها شایعات استعفا مطرح بود و این رؤسا در نهایت به دوره‌های ریاست‌جمهوری خود ادامه دادند. این شایعات و استعفاها نمایانگر چالش‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بزرگی است که هر یک از این رؤسا در دوره‌های خود با آن مواجه بودند.
