عبارت – گروه اقتصاد: کشورهایی که نابرابری زیادی را در توزیع درآمد و ثروت تجربه می‌کنند، در برابر اغتشاش‌های اجتماعی و بی‌ثباتی سیاسی آسیب‌پذیر‌تر هستند زیرا نگرانی درباره عدالت و برابری، بر دیدگاه ما راجع به احزاب مختلف سیاسی و سیاست‌های بازتوزیع، اثر می‌گذارد.
به همین دلیل ضریب جینی دماسنجی است که وضعیت را در آینه اعداد بر ما آشکار می‌کند.
به صورت کلی ضریب جینی بررسی می‌کند که چه درصدی از کل درآمد یا ثروت به چه سهمی از جمعیت تعلق گرفته است ونابرابری و اختلاف طبقاتی را آشکار می‌کند.
اما این نابرابری های گاهی طبیعی یا بهتر است بگوئیم جبری است. مثلا معمولا سطح دستمزدها در مناطق شهری بالاتر از مناطق روستایی است و به دلیل نحوه توزیع امکانات بین این دو منطقه، به طور طبیعی سطح هزینه ساکنان مناطق شهری از سطح هزینه ساکنان مناطق روستایی بالاتر است. این موارد در کنار عواملی دیگر سبب می‌شود تا نابرابری درآمدی بین طبقات مختلف جامعه در شهرها و روستاها متفاوت باشد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد از سال ۱۳۹۰ تا سال گذشته روند ضریب جینی هم در مناطق شهری و هم در مناطق روستایی نوسانات زیادی را تجربه کرده است.
بر پایه تحلیل اکوایران از سال ۱۳۸۹ به صورت ناگهانی اُفت شدیدی در ضریب جینی مناطق شهری و روستایی رخ می‌دهد. برای مثال، این شاخص در مناطق شهری از ۰.۳۵۶۷ به ۰.۳۵۱۱ در سال ۹۲ می‌رسد. این کاهش در روستاها نیز از ۰.۳۳۹۳ به ۰.۳۲۴۲ بوده است.
علت این رخداد، اجرای طرح «هدفمندسازی یارانه‌ها» در سال ۱۳۸۹ است. در این سال، به دلیل یک پرداخت نقدی جداگانه که رقم آن نیز به نسبت تورم آن سال قابل توجه بوده، سطح رفاه خانوار افزایش یافته و اختلاف طبقاتی کاهش یافته است. با این حال، با گذشت زمان و تداوم نرخ‌های تورم بالا به نظر می‌رسد اثر این یارانه‌ها کاهش یافته و دوباره ضریب جینی، خصوصا در مناطق شهری، از سال ۹۳ تا ۹۷ صعودی شده است.
در مناطق روستایی نیز اگر چه روند کلی ضریب جینی در بازه زمانی یاد شده صعودی است اما نوسانات و فراز و فرودهای بیشتری را نسبت به شهرها تجربه کرده است.
مجددا، در سال ۹۸ و با پرداخت یارانه بنزین و کمک‌معیشتی کرونا ضریب جینی هم در شهرها و هم در روستاها کاهش یافته اما از سال بعد افزایشی شده و یارانه‌ها کارایی قبل را نداشته است. همچنین، در سال ۱۴۰۱ و همزمان با حذف تخصیص ارز ترجیحی ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی و در پی آن پرداخت یارانه‌های ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی ضریب جینی در شهرها کاهش یافته است. البته، این شاخص در روستاها بالاتر رفته و به نظر می‌رسد در همان سال از اعطای یارانه‌ها اثر نگرفته است.
آخرین آمارها حاکی از آن است که ضریب جینی در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال ۱۴۰۲ هم در مناطق شهری و هم روستایی کاهش پیدا کرده و در شهر از ۰.۳۸۲ به ۰.۳۶۸ و در روستا از ۰.۳۵۸۳ به ۰.۳۵۳۲ رسیده است
